GEÇMİŞTEN GELECEĞE MINI.

Ankaralıyım. 1981 doğumluyum. Doğduğumdan beri Ankara'da yaşıyorum. Çok uzun süreler olmamakla beraber, başka ülke ve şehirlerde yaşadığım oldu ama hayatımı hep burada idame ettirdim, evim hep buradaydı. Konutkent’te oturuyorum.

Emlak sektöründe çalışıyorum. Ankara'da emlak ve arsa ticareti yapıyorum.

MINI, kendine ait bir ruhu olan otomobil, ben o yaşta bunu bilmiyordum, ama gördüğüm anda aracın tasarımı çok sevimli gelmişti, belki de bu durum Mini’nin tasarımının o yaşlardaki bir çocuk üzerindeki etkisi tarafından böyle hissedilmişti, o zamanlar öncelikli hissiyatım sevimli ve boyutları bana uyduğu için bir arabam olsun istemek yönündeydi. Yıllar sonra bu ruhun ne olduğunu tanımlayabileceğimden ve bu röportajı yapabilecek kadar MINI tutkusu oluşacağından benim de haberim yoktu. O yaşlarda istedim, fakat alamadım. Aradan yıllar geçtikten sonra almak nasip oldu diyelim. Türkiye'de çok fazla Klasik Mini yok, çünkü Klasik Mini’lerin o dönemde çok fazla ithal edilmediğini düşünüyorum, çok küçük boyutları itibarıyla talep görmemiş olabilir. Hatta o yıllarda bir söylenti de vardı, Ankara'da Çankaya’da bir kişide üç adet sıfır Mini Cooper var ve garajında koleksiyon olarak tutuyor deniliyordu. Belki hâlâ duruyordur, Türkiye'de nadir olduğu için çok değerli bu arabalar.

17 yıl önce MINI sahibi oldum. 2002 yılında güncellenmiş haliyle yeni MINI Cooper çıktığında, güncel bir MINI sahibi olmak istedim, Borusan'ın ilk sattığı arabalardan biri olabilir. Sonrasında 2003’te John Cooper Works, 2004'te yine MINI Cooper aldım ve 2005'te bir John Cooper Works daha aldım, Tahminimce Türkiye'deki en dolu ve en özel John Cooper Works'lerdendir. Aracı satma kararı alıp, internet üzerinden ilan verdikten sonra 45 dakikada yeni sahibi olacak kişi ile anlaşmıştım. MINI’nin seveni çok var ve nadir bulunan bir aracınız varsa alıcısı çok hızlı ve kolay bulunabiliyor.

Tüm parçalar İngiltere üzerinden geldi, zaten araç İngiliz aracı olduğu için orada hâlâ orijinal parçaları üretiliyor. Türkiye'de çok az bulunan bir araç olmasına rağmen Japonya'da, Avrupa ülkelerinde ve özellikle İngiltere'de sokaklar bunlarla dolu. Dolayısıyla parça bulunuyor, ama ağırlıkla İngiltere'de bulunuyor. Ben de zaten başka ülkelere yönelmedim. Doğrudan İngiltere'den baktım. Klasik Mini parçalarını üreten ve tedarik eden firmalar var.

1967 model aracı 2004 yılında aldım, 1980 model olanı ise 2005 yılında aldım. 2004'te aldığımı Manisa'da buldum, çok vasat haldeydi ve motoru falan çalışmıyordu. Arabayı söktürdük, İngiltere'den apar topar her şeyi sipariş ettim ve geldi. Ama işin içine girince şunu öğreniyorsun; usta faktörü çok önemli. Çünkü mesela, güncel bir arabanın çamurluğunda veya kapısında kaporta hasarı meydana gelse, tamiri bir haftada bitiriyor ve teslim ediyor. Ustalar haklı olarak maddi kazançlarını da göz önünde bulundurmak durumunda olduğu için bu tür işlere öncelik verebiliyorlar. Restorasyon sürecindeki bir otomobilin tamamını yapmak haftalarca aylarca meşgul ediyor. O yüzden çamurluğuna vurulmuş gelmiş, önden çarpmış, arkadan çarpmış arabalar araya girince sizinki de haliyle geride kalıyor.

Türkiye'de Klasik Mini denildiğinde bunu en iyi bilen kişinin adı Ömer Ülkümen'dir, Bolu'da yaşıyor kendisi. Türkiye'de Klasik Mini sahibi olan herkes onu tanır, aracının restorasyon aşamasının %70-80'ini onla sürdürür. Ömer Abi'nin Klasik Mini üzerine olan bilgisi anlatılmaz, yaşadığınız örneklerde hissedebilirsiniz ancak. Aracın mekanik aksamlarından, mekaniklerin çalışma prensiplerinden, kaportayı oluşturan tüm unsurlardan, yıllara göre fabrikanın yaptığı güncelleme detaylarına kadar her detaya ve teknik tüm bilgilere sahip bir kişidir.

İngiliz arabalarının cıvatalarında BSW Standartları kullanılmakta yani cıvata üzerindeki diş formu ve adım derinlikleri farklı oluyor bu arabaların…Biz bu konuya da restorasyon sürecinde sadık kalmaya çalıştık. Bütün cıvatalarına kadar İngiltere'den getirttirdik. Mekanikte, kapı kilitlerinde kullanılan vidalara kadar her şey İngiltere'den geldi. Bazı parçalar bulunmuyor, örnek olarak arka kelebek camların etrafındaki krom çerçeveler üretilmiyor. Yan sanayi üretimleri var, ama orijinali gibi değil haliyle. Kromu krom değil, katı durmuyor. Onların birini Brighton'da, diğerini de İngiltere’nin kuzeyinde bir yerde buldum. Sadece o çerçeveyi almak yetmiyor, mandalını da bulman lazım. Almanya'nın eBay'inde arka mandalın solunu buluyorsun, İtalyan eBay'inde sağını buluyorsun. Oradan o geliyor, buradan bu geliyor. Parçaları toplama işi bir hayli uzun sürüyor.

Tüm parçaların temin edilmesi süreci bir hayli zaman alıyor, sonrasında bunların montajı ve geometrisi, hassasiyetler devreye giriyor, bu süreçte de İrfan Oto’nun hassas ve detaycı ustalarının hakkını teslim etmem lazım. Çünkü bir aracı neredeyse sıfırdan başlayıp sona kadar restore ettiğinizde bütün parçalar yenileniyor, geometrik ve estetik açıdan her parçanın milimetre bazında yerli yerinde olması gerekiyor, bu hassas ayarlar için günlerce süren ölçümler yaparak montajlar tamamlanmıştır.

Toplam restorasyon süreci yedi yıl sürdü. Aracı ilk aldığımda rengi gümüş griydi. Aracı 500 adet üretilen “Final Edition” Mini Klasik Cooper Sport olarak restore ettiğim için, Mini 500’ün katalog rengi olan Tahiti Blue (BLVC1308) rengini tercih ettim, 2012 yılında bitti ve muayene istasyonundan aracın renk değişikliği ve yürüdüğüne dair belgesini aldık. Zaten arabaları hiçbir zaman trafikten çekmedim, 1967 model de hâlâ trafikte kayıtlıdır.

İstanbul'dan aldım. Kıymetini bilen birindeydi bu araba, o da koleksiyon olarak elinde tutuyordu. Hatta bu araç, Ömer Abi'nin de deyişine göre, Türkiye'de yürür ve kaza yapmamış nadir Klasik Mini’lerdendi ama alındığı yıldan sonra hiç restore görmemişti, ben aracı satın aldığımda üzerinde doğal olarak 25 yıllık kullanılmışlık ve beklemişliğin yıpranması vardı, ama hor kullanılmamıştı.

1967 modeli aldığımda, üç-beş ayda restorasyon tamamlanır yollarda kullanırım diye düşünüyordum ve heves ediyordum. O kadar hevesliydim ki kullanmak için ama bir türlü bitmek bilmiyordu. Restorasyon başladıktan 1 yıl sonra İstanbul'da 1980 model olan araba ilana çıktı. Aracın benden önceki sahibi ile olan telefon konuşmalarımızda aracı direk kullanıp kullanamayacağımı sormuştum, o kişi de cevaben “Gel al, çalıştır, bin Ankara'ya git,” dedi. Ankara’dan çıktım yola, Bolu’dan Ömer Abi'yi aldım, İstanbul’a gittik. Araca baktık, çalıştırdık ve satın aldım. İstanbul'dan aracı kullanarak Bolu’ya kadar Ömer abi götürdü. Bolu’ya ulaştığımızda, aracın kaportasında bagaj kapağının kenarında bir ezik vardı, sol çamurluğun altında da paslı bir yer vardı. Ömer Abi, "Biliyorum, çok heveslisin de… Bir ay bekle, dışını bir boyatalım.” dedi. Ben aracı Bolu'da dış gövdenin boyasının yapılması için bıraktım, kendi arabama binip Ankara’ya geldim. Aldığımız ikinci Mini’nin boyası kazınacak, yeni boya atılacak. 1967 toplanırken ben de buna bineceğim ve bu süreçte toplam bir-iki yıl sürecekti, planlarımız öyleydi o zamanlar ve 1967 olan aracın restorasyonu bittikten sonra 1980 olanı belki restore ederiz diye düşünüyordum.

Boyası kazınınca Ömer Abi dedi ki: "Ya zaten kazındı, iki kapıyı değiştirelim.". İki kapı değişince onun bağlantı sacını değiştirelim falan derken, sadece tavan sacı orijinal kaldı. Bir de yan kapı direkleri, iskelet dediğimiz kısım. Bütün kaportayı sipariş verdik, iç bağlantı sacları ve dış kaporta sacları olarak, taban sacı dahil ve 7 yıl sonra 2012'de Bolu'dan sanayiden çıktı araba. 2012 yılına kadar hiç Klasik Mini kullanamamıştım, sadece ilk aldığımız ve İstanbul’dan getirdiğimiz gün Bolu'da sanayinin içindeki otoparkta kullanmıştım gümüş haliyle, o kadar. O da dört, beş dakika sürmemiştir.

İngiltere'de internet üzerinden satış yapan birçok online parça tedarikçisi var, benim bildiğim iki tanesi büyük tedarikçidir. İngiltere’ye gittiğimde firmaları ziyaret ettim. Depo alanları ve ellerindeki parça çeşitliliği adına gördüklerim o firmaların büyük çapta bu işleri yaptığı yönündedir. Maalesef bazı parçaların üretimi durmuş ve bu gibi durumlarda İngiltere’de daha küçük yerel otomobil parçacısı gibi dükkanlarda, stoklarda kalmış olanları bulabiliyorsunuz ancak, onlar da çok kıymetli oluyor. Restorasyon yapmaya başladığınızda, bir süre sonra konu yavaş yavaş tamamını orijinal toplayacağın noktaya geliyor, bulduğunda parası ne olursa olsun o parayı veriyorsun. Bir kalorifer hortumu almıştım yanlış hatırlamıyorsam 400 sterline, 60 santimetre uzunluk 10 santimetre çapında, kağıttan bir hortum. Aynı parçanın daha sonraları plastik sanayinin de gelişmesiyle yan sanayi olan daha uzun ömürlü PVC'den olanını da üretmişler ama Mark I'inki kağıtmış, onu bulduk uzun araştırmalar sonucu. Yan sanayi olan PVC’ye oranla daha dayanıksız bir malzeme, ömrü çok kısa, ama gönül istiyor ki orijinali neyse o olsun. Tedarik aslında neyi ne kadar ne yapmak istediğinle alakalı. Orijinali mi, yan sanayi mi dediğin noktalarda bazen çok büyük farklar olabiliyor.

Yıllardır yapmış olduğumuz araştırma ve parça tedarikleri sonucunda neredeyse çok fazla bir eksiği yok diyebilirim. Restorasyon süreci içerisinde sahibi olduğum iki Klasik Mini Cooper’ım için de parça topladım. Hatta restorasyon süreci çok uzadığı için tedarik ettiğim bazı parçalar depoda raflarda paslanmış olabiliyor ya da ezilme veya kırılmalar olabiliyor. Yenisini almak gerekebiliyor, ki öyle birkaç parçamız var. 1967 model olan aracın Mk I uygulama süreci ve parçaların bulunması diğer araca göre çok daha zor ve zahmetli oluyor.

2002 yılında, güncel kasanın ilk hali dediğimiz gövdeye geçildi. Ama eski fabrika üretim bandı kapanmadan önce 500 adet araba üretildi. Ve ben bu son üretilen araçların görsel olarak duruşunu ve fabrikanın kapanışına özel limitli üretilmiş olmasını çok değerli buluyorum, bu yüzden sahip olduğum 1980 model aracı Mini 500 Normlarında restore etme kararı aldım. Ve restorasyonumuzun projesini bu yönde oluşturdum. Dış aksamlar ve aksesuarlar orijinal olarak yedek parça kodlarıyla satılıyor fakat iç aksamları satan hiçbir yer bulamadık. Benim bu arabamın iç aksamları gerçek bir Mini 500’e ait. İngiltere’de kaza yapmış bir Mini 500 buldum ve o aracın tüm iç aksamlarını söktürüp Türkiye’ye getirerek kendi aracıma montajını gerçekleştirdik. Ön koltuklar, arka koltuklar, kokpit alanı, kapı kolları, vites kolu, vitesin körüğü, el freni…Neredeyse her şeyi söktük.

Aracın ana gövde hatlarında santimetre bazında hiç küçülme büyüme yok. 1959 Mk I den, 2001 Mk III’ye kadar gövde üzerinde çok ufak bazlarda değişimler var. Mk I ve MkII’lerin kapıları dışarıdan menteşeli en büyük fark budur. İlk Mk I gövdenin yan kelebek camları 1cm kadar daha kısa ve arka camı ise yanlardan yaklaşık 3 cm diğer modellere göre biraz da küçük olmasıdır. Aracı tepeden tırnağa restore ederken, farklı versiyon parçalar alarak bu değişimleri yapabilmek mümkün olabiliyor.

Ankara içinde 100 kilometreden fazla yapmamıştır. Yılda bir kere ya da iki kere garajdan çıkarmaya özen gösteriyorum, mekanik aksamların çalışması ve hareket etmesi için çünkü otomobilin hareketsiz durması da iyi bir şey değil.

Evet, fazlaca ilgi görüyorum, insanların yüzünde gülümseme ile birlikte korna çalanlar ve el sallayanlar oluyor. Özellikle güncel MINI sahiplerinin çok ilgisini çekiyor, mesela bir yere park ettiğimde ve sonrasında aracın yanına geri döndüğümde, aracın yanında bir iki tane güncel MINI sahibi bekliyor ve aracı inceliyor fotoğraf çekiyorlar. Tanışıyoruz ve hep aynı soru geliyor: Satar mısınız? Satmayı düşünür müsünüz? Böyle bir araç yapmak için ne kadar bir bütçe gerekir? Gibi soruları oluyor.

Bir hafta sonu arkadaşlarımla buluşmak için bir kafeye Klasik Mini’mle gitmiştim. Arkadaşlarımdaki araçlar da İtalyan ve spor arabalar dikkat çeken türden... Kafeden çıktıktan sonra trafik ışıklarında durduk, yaşlı bir çiftin aracı benim yanımda durdu, yaşlı bir amca kullanıyor. “Camı aç.” dedi bana ve sonra dedi ki “Senin araba hepsininkinden havalı.” Aracı gören insanların yüzünde oluşan gülümseme ve benimle iletişim kurma isteklerinin, aracın insanlarda bıraktığı sevimli etkiden olduğunu şüphesiz söyleyebilirim.

Motorun yatay konumlandırılıp, ön koltuklarda ayak uzatılan mesafenin genişlemesiyle bütün mekanik aksamı ona göre konumlandırılmış olması. O yıllarda motor hep dikey konumlandırılırmış. Her şeyi minimize etmişler ve iç hacmi maksimize etmişler. Otomobilin içine girdiğiniz zaman hiç beklemediğiniz bir büyüklük ve hacim var.